Geleneksel hale getirdiğim Antalya ili yüksek sezon değerlendirmesinde 2022 yılı ilginç bir yıl oldu. 2022 yılında her şeye rağmen yüksek sezonda doludizgin bir turizm sezonu yaşadık. Her şey vardı kaos, belirsizlik, kaygı, oynaklık ve umut. Pandemiden çıktık hayat normalleşiyor derken jeopolitik gerilim ve Rusya – Ukrayna çatışması savaşa dönüşmüştü. Arkasından ilerleyen aylarda küresel, sektörel oyun planları değişmeye paralel olarak da turizm sektöründe tüm hesaplar yeniden yapılmaya başladı.
Belirsizlik üst düzeye çıktı, savaş şiddetlenmeye başladıkça Batı tarafından (ABD ve AB) Rusya'ya karşı yaptırımlar başladı ve giderek dozu sertleşti. Tüm yaptırımlar sosyo-ekonomik tüm yaşamı olumsuz etkilemeye başladı. Ukrayna’da yaşam mücadelesi başlarken Rusya’nın neredeyse batı dünyası ile tüm kanalları kilitlendi. Ticari, mali ve finansal yaptırımlar/kısıtlar Rusya'da yaşamı etkiler hale geldi. Rusya bir nevi dünyadan bu yaptırım kanalları ile izole edilmeye çalışıldı. Büyük oranlı da izole oldu. Batı ile tüm lojistik (hava ve karayolu taşımacılığı vb.) iletişim kesildi. Rusya ise karşılık olarak elindeki en güçlü silahı kullanmaya başladı ve doğalgaz kartını masaya koyarak Avrupa'ya gaz akışını durdurdu. Avrupa büyük ölçüde sanayide, kamusal alanlarda ve konutlarda Rus gazına dayalı bir yaşamsal döngü içerisinde idi. Bu uygulama ile enerjiye erişim kesilince doğalgaz fiyatları büyük oranlı artarak tüm ekosistemi tehdit eder hale geldi. Tüm dünyada pandemideki bol teşvikler ve gevşek para politikası ortamı pandemi sonrası hızlı talep yükselişi ile enflasyon artışı bütün ülkeler için risk yaratır duruma gelmişti. Akabinde ki enerji krizi tuzu biberi oldu. Gelişmiş ekonomiler uzunca bir süredir yüksek enflasyonla yaşamamıştı. Gelişmekte olan ülkelerde durum daha vahim gelişti, enerji bağımlısı ülkeler enerjiye erişim sorunu ve ciddi maliyetlerle karşı karşıya kaldı. Ülkemizde bu süreçte kırılgan yapısından dolayı yüksek oranlı kur oynaklığı ve yüksek enflasyona maruz kaldı. Ekonomik ve sosyal etkileri çok ağır oldu.
Ekim 2022 itibarıyla maliyet enflasyonu (Yİ-ÜFE) yıllık olarak yüzde 157, TÜFE ise yıllık yüzde 85 olarak gerçekleşti. Dolar/TL‘de yıllık değişim yüzde 96, euro/TL’de ise yüzde 68 olarak gerçekleşmiştir. Kısaca bu iki belirleyici döviz kuru artışı Yİ-ÜFE enflasyonunun altında kalarak rekabet etmeyi zorlaştırmıştır. Ayrıca özellikle dolar/euro paritesi de özellikle hem ihracatı hem de dış hizmet gelirlerini olumsuz etkilemiştir. Güçlü dolar paritesi yaklaşık olarak yüzde 17 civarında alternatif gelir kaybına neden olmuştur.
Değerli okurlar, bu gelişmelerle turizm sektöründe 2022 yılında beklentilerde değişmişti. 2021 yılında toparlanan sektör 2022 yılını umutla beklerken bu sorunlarla baş etmeye başladı. Moraller bozuldu yaz tatili destinasyonların en önemli kaynak pazarlarında hayat durmuştu. Belirsizlik hakimdi pandeminin finansal ve ticari yaraları sarılmadan bu kriz kolay atlatılamazdı. Sektörün elinde sadece Avrupa pazarı vardı. Tüm aktörler (kamu ve özel sektör) iletişimi ve pazarlamayı tamamen bu pazara yöneltti. Yaz tatili destinasyonlarında elde kalan tek kaynak pazar Avrupa idi. Ukrayna’dan umut kesildi. Rusya‘dan ise ne gelebilirse kardır anlayışı hakimdi. Ancak bugünlere geldiğimizde pandemi sonrası Avrupa‘da güçlü tatil özlemi/talebi, yaz tatili destinasyonlarımızın güçlü marka değeri, hizmetteki rekabet gücü, tesis yapısı ve ulaşılabilir/rekabet edebilir fiyat dengesi potansiyelde itici güç olmuştur.
Ana konumuza gelecek olursak yukarıda açıklamaya çalıştığım makro düşünüleri rakamsal değişimlerle birlikte bakalım. (Rakamlarda Antalya ili yabancı girişleri baz alınmıştır)
Her şeyden önce yüksek sezon yabancı misafir giriş sayıları ile para piyasası parametreleriyle ilişkisine bakalım. Özellikle bölgemizde (Antalya ili) kitle turizmin çok önemli bir potansiyeli yüksek sezon dediğimiz Mayıs – Ekim aylarında gerçekleşmektedir. Satış hacimlerimizin yaklaşık yüzde 80-85 bu olaylarda oluşmaktadır. Oransal olarak yüksek satış hacminin bu aylarda oluşmasıyla birlikte gider kalemlerinin de çok büyük kısmı yine bu aylarda oluşmaktadır. Doğal olarak maliyetlerimiz ve karlılıklarımız ve yüksek nakit akışı da bu aylarda oluşmaktadır.
Aşağıdaki tabloda, 2016 ile 2022 yılları arasında Antalya ili yüksek sezon yabancı giriş sayıları ve bazı rakamsal parametreler bulunmaktadır.
2022 yılında yüksek sezonda bir önceki yıla oranla sayısal anlamda artış yüzde 40,55’dir. 2022 yılında dolar/TL yüksek sezonda ortalama olarak bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 103 euro/TL ortalama yüzde 75,12 oranında artış göstermiş. Çok önemsediğimiz parametreler arasında yer alan euro/dolar paritesi ise bir önceki yılın aynı dönemine göre dolar lehine yüzde 17 oranında değişmiştir. Borçlanmada ana parametre olan libor/euribor ise bu dönemde borçlu aleyhine gelişmiş ve önemli oranda yükseliş olmuştur. Endeksli kredilerde euribor negatiften 2’lerin üzerine çıkmıştır. Enflasyon ise 2022 yılının en önemli maliyet kalemi olmuş operasyonlar üzerinde önemli baskı oluşturmuştur. Ancak kur artışları maliyet enflasyonun rakamı altında kalmıştır. Antalya ilinin finansal piyasalardan kullanmış olduğu turizm kredileri de 5,1 milyar dolar civarında olmuştur.
Bu zorluklara rağmen beklentilerin üzerinde bir yüksek sezon yaşanmış turizmci biraz nefes almış geleceğe umutla bakmaya başlamıştır.
Ancak artık iş yapma şekli tamamen değişmiş durumdadır. Değişimin hızının ve kapsamının belirlenemediği öngörülebilirliğin yapılamadığı dönemlerden geçiyoruz. Siyasal, jeopolitik belirsizlikler, ekonomideki dalgalanmalar, dijital değişim/dönüşümün etkileri, istihdam sorunları ve çalışanların artan talepleri, misafir beklentileri, sosyal ve çevresel faktörler nedeniyle değişken, muğlak, belirsiz ve karmaşık dönemlerden geçiyoruz.
Geçmiş tecrübeler ve ezberlerin yeterli olmayacağı bir dönemde ilerliyoruz. İş yapma şekillerini bu değişimlere göre planlamalı ve stratejiler geliştirmeliyiz.
Geçmişi bilmek, bugünü anlamak ve geleceği planlamak için bakış açımızı değiştirmek zorundayız.
Turizm gündemine ilişkin haberlerin her gün mail adresinize gelmesi için abone olun.
www.turizmguncel.com internet sitesinde yayınlanan yazı, haber, video ve fotoğrafların her türlü hakkı Turizm Güncel A.Ş.’ye aittir. İzin alınmadan, kaynak gösterilerek dahi iktibas edilemez.
Copyright © 2018 - Tüm hakları saklıdır. Turizm Güncel
Tasarım & Yazılım Altyapısı DataNet Bilgi Teknolojileri
