Turizm planlaması ligi: Türkiye yedinci durumda!
Turizmde hasbelkader oluşan Planlama ve Araştırma odaklı tecrübelerimizi, Ulusal Turizm gelişmesi amacıyla aktarma gayretlerimiz, geniş çapta sekteye uğramıştır. Burada en büyük engelleri, turizm ormanında yaşayan paydaşların bu mekanizmanın bütünsel işleyişini idrak etmemeleri ve uzun erimli ortak kazanımlar yerine, kısa vadeli şahsi çıkarları gözeten “zihniyet hazretleri” oluşturuyor.
Türk Turizminde 40 yıl önceki ifadelerde “Devletin turizmi öncelikli politika olarak benimsemesi ve Planlı bir disiplinle sürekli desteklemesi” hayal edilirdi. Bugün gelinen noktada ise, Devletin atmış olduğu “planlı turizme büyük adım” olan 17 yıllık 2023 Stratejisi’nin ömrünün yarısı boşa geçmiş ve geleceği de belirsizdir. Öngörülen “Stratejik Kamu ve Özel kesim ortaklıkları” da battal durumdadır.
Fakat turizmin çok sektörlü bir Endüstri olması nedeniyle, doğal olarak ortaya çıkan Makro Örgüt ve Yönetim zorlukları, tüm dünyada geçerlidir. Son yıllarda bütün ülkelerin turizme önem vermesiyle ortaya çıkan eğilimlerde, Planlı Turizm Gelişmesi de giderek önem kazanmaktadır. Bizde öne çıkan Kültür ve Turizmin ayrılması yerine, “planlı gelişimin Ulusal koordinasyonu” çözümü gereklidir.
Ülke turizminde, Devletin resmen devreye soktuğu 2023 Stratejisi ve Bölgesel Turizm Konseyleri Modelinin Avukatlığını sürdürdüğümüz son 6 yıl sürecinde, içine düşülen krizlere rağmen sağlam bir adım atılamadığı gerçeğiyle sürekli karşılaştık. Fakat “dünyada neler oluyor?” diye bakınca da, çok rağbet gören Şampiyonluk yaklaşımında önemli bir adım daha atılmış olunduğunun farkına vardık.
UNWTO LİSTESİNDE TÜRKİYE PLANLAMADA İLK ONA GİRMİŞ AMA?
Tüm dünya turizminin nabzını tutarak, insanlığın hizmetinde sağlıklı ve istikrarlı bir turizm endüstrisi gelişmesine özgün destekler veren Dünya Turizm Örgütü’nün resmi web sayfasının derinliklerinde, “dünya ülkelerinin planlama çalışmaları” listesini bulduk. Bu değerli liste üzerinde yaptığımız detay çalışmada, Dünya Turizminde Planlama yaklaşımlarının net boyutları ve nitelikleri ortaya çıkmıştır.
Listeye giren 82 Ülkenin içinde Ermenistan, en uzun dönemli turizm planlaması yapan ülke olarak 1.Sıradadır. 2008-2030 yıllarını kapsayan 22 yıllık Ulusal Planıyla Şampiyon olan komşuyu, 20 şer yıllık planlarıyla Eritre, Jamaika, Katar ve Romanya izlemektedir. 7.Sıradaki 2004-2020 Pazarlama Stratejisiyle Yunanistan’ı, Gana, Honduras ve S.Arabistan izleyerek ilk 10 listesi oluşmaktadır.
Turizmde Planlama Ligi listesinde 17 yıllık Ulusal Stratejisiyle 7.Konuma oturan Türkiye’nin sadece turizm planı yaparak, Pazarlama Planlaması bulunmadığı da ayrıca dikkatleri çekiyor. Oysa 82 Ülkenin 21 tanesinde ulusal ve pazarlama planlamasının paralel olarak birlikte yapıldığı görülüyor. Listedeki 39 ülkede ise, aktif planlama dönemi olarak sürelerin halen geçerli olduğu anlaşılıyor.
UNWTO tarafından yapılan tespitlerle oluşan bu listelerin, sadece Ülkelerin kayda geçen planlama çalışmaları bilgilerinden oluştuğu, nitelik ve etkinlik tespitlerinin yapılmamış olduğunu gözetmeliyiz. Bu bakımdan, Türkiye Stratejisinin “nitelik olarak ilk beşe rahatlıkla gireceğini” tahmin etsek bile, etkinlik ve uygulama kabiliyeti olarak, listede muhtemelen 40.Sıralara düşeceği de düşünülmelidir.
DÜNYA TURİZMİNDE PLANLAMA İHTİYACI VE BEKLENTİLER
Dünya çapında turizmin giderek önem kazanması paralelinde, artık sürekli bir devinim içinde olan gelişmelerin yönlendirilmesi ve sağlıklı gelişme sürecine oturtulabilmesi için, Milli-Ulusal ve alt Destinasyonlar ölçeklerindeki planlama çabaları bile yeterli olmayacaktır. Küçülen dünyada artık turizm yörelerinin Kıtalar ve Havzalar olarak görüldüğü bir yapıda, ölçekler de hızla değişmektedir.
Bugün için Avrupa Birliği gibi yapılarda, turizmde işbirliği çabalarının gündemde olmasına rağmen, etkili ve sistematik bir ihtisas örgütlenmesinin eksikliği açıktır. Öte yandan, Asya-Pasifik Ülkelerinde görülen PATA gibi özel turizm işbirliği teşkilatları devreye girmektedir. Bu bakımdan, gelecekteki turizm planlamasının Kıta-Havza-Ülke-Yöre-Bölge gibi 5 kategoride ele alınması ihtiyacı doğacaktır.
Kaydedilen hızlı gelişmelerde, Türk Turizmini yeniden şekillendirmeye dönük olarak devreye sokulan 2023 Stratejimizin, yurt çapında ve iller düzeyinde Bölge-Yöre-Ülke ölçeklerindeki planlama sürecine getirdiği somut yenilikçi prensipler ve yöntemlerin, son 9 yıldır fiilen uygulanmaması ne anlama gelmektedir? Son yıllarda kulağı çınlatılan “çatı örgütü” Ulusal Turizm Konseyi olarak beklemektedir.
Turizmde bütünsel planlama ise, en yakın kavram olan Kentsel ve Bölgesel Planlama kavramlarının çok daha ötesinde, geniş boyutlar taşımaktadır. Bugün 40 yılını dolduran ve ‘gelişti kabul edilen’ turizmde en az 5-10 Kent ve Bölgede “turizm master planları” yapılması gerekirken, halen bu hayati konuda tek bir yaşayan örneğin olmadığının farkında mıyız? Plansız gelişme ise Kaosa gitmektedir!
Turizmin çetrefil mekanizmalarında ‘kontrolsüz ve doğaçlama gelişen raconların’ yol açtığı hasarlar, artık tamir edilemeyecek boyutlara erişmekte ve çok büyük zararlara yol açmaktadır. Bugün “geliştim ve Stratejik Planım bile var” diye caka satabilen Türk Turizminin “çıplak gerçekleri” idrak edildiğinde, kaçınılmaz senaryo gereği olarak Global Platformda bolca “Kral Çıplak” sahneleri yaşanacaktır.
BKZ: UNWTO National Tourism Plans:
http://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284416783
zafer@cengiz.gen.tr
Bu Makale 30.10.2015 - 15:58:43 tarihinde eklendi.
