“Tren yolculukları eski dönem ile yenilikçilik arasında köprü kurar” | Turizm Güncel - Turizm Haberleri

2021’de Oscar adayları arasına giren yönetmen Juho Kuosmanen'in Compartment Number 6 (6 Numaralı Kompartman) isimli filmi de bu tarzın en son örneklerinden biri. 2021 Cannes Grand Prix'sini ortak paylaşan söz konusu film ve benzerlerinin de tren yolculukları yaşam için bir metafor gibi değerlendirilebilir. Yol boyunca tanıştığınız insanlarla trene biner, iner, karışır ve harmanlanırız. Bu kaynaşma özellikle trenin yemek vagonunda daha bir kuvvetlenir.

Lumière kardeşlerin 1895'te yayınladıkları, L'Arrivée d'un train en gare de La Ciotat (La Ciotat İstasyonuna Varan Bir Tren) 50 saniyelik filmlerini göstermelerinden bu yana sinema ve tren seyahatiyle daha o zaman adı tam konulmamış olan bir evliliğe girdiler.

Uluslararası Film veri tabanı bilgilerine baktığımızda, Lumière kardeşlerin 1895 tarihli sessiz kısa filmi L'Arrivée d'un train à La Ciotat'tan, Strangers On A Train'e ve oradan Snowpiercer'a kadar trenlerin önemli rol oynadığı filmlerin sayısı yaklaşık 3.786 tane. Bu filmlerden feyz alarak yaratılan seyahat rotaları ise en azından 20’nin üzerinde.

Agatha Christie, Doğu Ekspresinde Cinayet adlı eserinde şöyle bir tanımlama yapmış, ki bence tren seyahatleri hakkında bu her şeyin özünü belirliyor: "Çevremizde her sınıftan, her milletten, her yaştan insan var. Bir çatı altında uyurlar ve yemek yerler, birbirlerinden uzaklaşamazlar." Özünde tren seyahatleri böyle bir çerçeve içerisinde tanımlanmış durumda ve aslında tren yolculuğunun çekiciliği burada yatıyor. Öte yandan Hitchcock'un Strangers On A Train filminin efsane açılış sahnesi bizlere, birleşen ve ayrılan demiryolu raylarını gösterir, bunun altında yatan ise kesişen ve ayrılan kaderleri çağrıştırır. Bu rastgele buluşmalar, aynı düzeyde rastgele koltuk yerleşiminden oluşan o duygusal bağlılıklar tren seyahatlerini başka bir boyutta taşır. Karşı karşıya oturan tren yolcuları bir temas, biz göz bakışı veya sohbet ile iletişim kurabilirler aynen Strangers On A Train filminde Robert Walker ve Farley Granger'ın ayakları yanlışlıkla birbirine sürtünmesi gibi. Elbette bunun sonucu pek hayırlı olmaz zira bir cinayetle sonuçlanır ama yine de tren içerisinde gelişen bir bağımlılıktan bahsedilir.

Jit Menzel'in “Closely Watched Trains” adlı filminden Richard Linklater'ın “Before Sunrise”ına kadar senaristler ve yönetmenler bu ritmik mekanik makinanın cazibesine oldum olası kapılmışlardır. Trenlerin yarattığı entrika dolu, gizemli, romantik, yavaş ve son zamanlarda ekstra süratli akımları bir sinema sahnesi için paha biçilmez bir imkan.

Bu makinalar ayrıca elbette seyahatin de vazgeçilmez birer demirbaşı oldular. Tren ile seyahat etmenin heyecanı her gezginin bir yerinde özel bir duyguyu tetikler. O vagonların tıngır mıngır ilerleyişi, beşik gibi nüfusunu sallaması, pek çok gezginin deneyimlemek için heyecanını kamçılar. Bundan dolayıdır ki, trenlerin konforu, seyahat kolaylığı pek çok gezi tasarımcısının vazgeçilmez ana aracı oldu. Bir güzergahta tren alternatifi mevcut ise mutlaka seyahatin içine işlemek için ayrı özen gösterilmelidir.

Özellikle 4 Ekim 1883’de Paris’ten İstanbul’a hareket eden efsane Orient-Ekspresi sayesinde uzun yol seyahatleri başka bir kavrama büründü. Gidiş dönüş sadece 7 gün süren bu efsanevi yolculuğa katılmış olan 40 kişilik gezgin ile tren yolculukları bambaşka bir düzeye evrildi. O zamandan beri de hayatımızda önemli bir yere sahipler. Bunların en vazgeçilmezi ise muhtemelen 1965 yapımı Doctor Zhivago filmindeki nefes kesen 12.000 km’lik yolu kateden Trans-Sibirya ekspresi. Bu tarifi zor seyahatin pek çok gezginin hayallerinde olduğu ise şüphe götürmez.

Eğer uzun yolculuklar hayal gücünü yönlendiriyorsa, o zaman trenler onların transa geçmiş ruh hallerini harekete geçirir. Trenle seyahat farklıdır, o dışarıdaki manzaranın- oval bir pencereden gözlenen titreşen o manzaraların birbirini izlemesi- bir film karesi gibi gözünüzün önünden süzülür gider. Adeta bir tablonun içerisinde kendinize özel ayarlanmış bir gözlem hanesinden dışarıyı size özel izlersiniz. Bu zevki başka hiçbir makinede deneyimleyemezsiniz? Gemi seyahatlerine de benzer göndermeler yapılır ancak bence uzaktan yakında alakası yoktur. Zaman zaman bu hissiyatı nehir veya ırmak seyahatlerinde kullanılan gemilerden de alabilirsiniz ancak hiçbir düzeyde tren gibi tatminkâr olmaz.

Trenler aynı zamanda romantik makinalardır, barındırdıkları müşterilerini en iyi şekilde ağırlarlar. Yemek vagonundan taşınan o sımsıcak içecekler yolculuğunuza ayrı bir anlam kadar. Hatırlıyorum, Some Like It Hot (Bazıları Sıcak Sever) filminde Marilyn Monroe tarafından plastik bir sıcak su şişesine karıştırılmış bir tür kokteyl de gelebilir. Tren yolculukları her şeye bir heyecan katar. Rotanızda kalabilirsiniz veya tamamen raydan çıkabilirsiniz. Trans Sibirya Ekspresine katılan bir gezgin yanına okumak için 5 kitap almış, seyahat sonunda tek bir kitabın kapağını bile açamadığından olumlu şikâyet eder; işte tren seyahati böylesine özel ve heyecanlıdır.

Ayrıca tüm yolculuklar bize ölümlülüğü düşündürür, öteye yaptığımız uzun mesafeli yolculuğunuzun o bilinmeyenin sinsi bir hatırlatıcısıdır. Tren yolculukları eski dönem ile yenilikçilik arasında da köprü kurar. Eskilerde yapılan, raylar üzerinde giden bu makina, bize hala aynı biçimde gelir ama kendi içerisinde farklılıklar gösterir. Bir hayat kesişimi gibidir trenler, istasyonlarda inenler ve binenler veya son durağa kadar ilerleyenler. Trenin kendisi gibi ilişkileri de her zaman farklı bir yerdedir. Belki de tren seyahatlerinin en güzel yanı da bu: Trenden inen kişinin binenle aynı olmama ihtimali.

Kullanıcı Yorumları

Yorum Yap

Teşekkürler

Nevin Salman 13.01.2023 - 11:21

Ne güzel bir yazı, paylaştığınız için teşekkür ederim, anılarımı canlandırdınız. Çocukluğumdan beri tren yolculuklarını çok sevdim, hatta yemekli vagondaki sebze çorbasının tadı hala damağımda. Tren yolculuğunu hala da çok severim. Fest ile yaptığım 2 güzel tren gezisi dışında da yurt dışında yaşadığım yıllarda da birçok tren gezisi ve seyahatleri yaptım. Yine yine yeniden yapmak isterim. Sevgiler

Arşivlenecek bir yazı

Selçuk Yıldız 11.01.2023 - 11:03

Sayın Zekeriya Şen’in bu yazısı adeta bir tren düdüğüyle başlayıp, sizi son istasyonda sessizce bırakıyor ve siz yolculuğun bittiğine üzülüyorsunuz. Tren yolculukları ancak bu kadar yetkin, edebi ve kapsamlı anlatılabilir. Yazının kendisi yeterince güçlü iken sondaki yolculuklar ve filmler listeleriyle tam anlamıyla arşivlenecek, referans gösterilecek bir metin haline dönüşmüş. Sanırım her okura geçmişindeki tren seyahatlerini anımsattığı gibi ilk fırsatta bir trene atlayıp uzaklara gitme düşleri de kurdurmuştur. Kesinlikle okunmalı, paylaşılmalı.

Mustafa Peştereli 11.01.2023 - 09:45

Mustafa Pestereli Günaydın Zekeriya, İnanılmaz bir tesadüf. Harika yazına başlarken sözünü ettiğin 6 Numaralı Kompartıman filmini ben de dün akşam MUBi'de izledim. Çok keyif aldım. Ödülü gerçekten haketmiş, bir tren yolculuğunu her yönüyle anlatan, Rus delikanlı karakteriyle hiçbir şeyin aslında göründüğü gibi olmayabileceğini gösteren, insanda kahve tadı ( kırk yıllık hatır meselesi ) bırakan bir film. Yazın yüreklere dokunan içeriğiyle çok etkileyici. Bu yazıyı okumaya başladığımda hemen aklıma gelen iki filme baktım ki sondaki listede yer vermişsin ( Sürü ve Kassandra Geçidi). Sürü benim izleme rekorumu da sahip, bu filme bir türlü doyamadığım için yedi kere seyrettim. Senin bu yazında trenler için söylediklerin, benim açımdan otobüsler için de geçerli. Daha onsekiz günlükken doktor babamın Lapseki'ye tayini çıkınca, anamın kucağında otobüsle yollara çıkmışım. Rehber olmamın en önemli nedenlerinden biri otobüs yolculukları oldu. Hedefe varmaktan çok hedefe giden yol keyif verdi hep bana. Vallahi senin yazın beni çoook uzaklara götürdü. Çok sağol. Kalemine sağlık. Sevgiler...????????

Tren seyahatlerinin duygusal açılımları

Teşekkürler

Arşivlenecek bir yazı

KVKK Aydınlatma Metni