Belirsizlik her zaman en kötü yola girişin göstergesidir. Karar almakta zorlanılan herhangi bir işin kazanma şansı hemen hemen sıfırdır. Bu prensibi turizme uygularsak aslında uzun yıllardır krizler içinde olan sektör ve yan sektörlerin aynı senaryolar ve oyuncularla kazanma olanağı olmadığı görülmektedir.
İşte burada turizm camiası denen tanımı geniş kesimin sadece alınan ve çoğu da uygulanması zor kararlar karşısında neden sus pus oturup kaldığını anlamak zor. Çünkü bugüne kadar kriz olmadığı iddiası ile devletten teşvikler, ayakbastılar, uçuş kıyakları gibi her yıl adı değişen ballı ödemelerin beklentisi var. Ama bu kez durum çok farklıdır.
Bu yazıda sisli görüşü netleştirerek belirsizliği ortadan kaldırabilir miyiz arayışı için fikir üretmek çabasındayım. Çünkü Covid 19 etkisi karşısında tam bir atalet, hareketsizlik ve ölü sessizliği hayra alamet değil. Eğer sektör içine düşülen durumdan kurtulmak istiyorsa çeşitli uygulanabilir yöntemleri öne sürmek ve model olarak etrafa yaymak faydalı olabilir. Nedense yapı olarak yeni bir fikir öne sürmek ve ortaya atılan görüşler ve düşünceleri destekleyici, ilerletici eylemlere uzağız. Burada belki bu garip yapının da kırılması öngörülmektedir.
Genel açıdan bakıldığında Covid 19 mevcut etkisi, ikinci ve üçüncü dalgaları, aşı bulunması ve aşının nasıl uygulanacağı konularında kafa karışıklığı sürmektedir. Böylece akla yakın hesaplamaları yapmanın zorluğu önümüzde durmaktadır. Uzun aylar sonunda ortaya bir tedbirler önermesi atıldı ancak içerik ve uygulama olarak oldukça sorunlu bir süreçten bahsetmek olasıdır. Son aylarda katıldığım yurt dışı görüntülü toplantılarda konaklama sektörünün ancak %30-35 oranında işleri sürdürebileceği varsayılmakta. Çünkü otel boyutunda yan yana odaların aralarda bir tane boş bırakılması, boşalan odanın en az bir gün müşteriye verilmemesi, el ile teması en aza indirecek tedbirlerin alınması, HVAC ve oda içi temizleme işlemlerinde farklılıklar yapılması, ortak alan kullanımında bazı kısıtlamaların yapılma zorunluluğu işleri zorlaştırmaktadır. Aynı personel ile çalışma yapılması durumunda %65 gelir kaybı tüm işletmeleri zora sokacak niteliktedir.
Restoran işletmesine bakılırsa, masa ve sandalye mesafe kısıtlaması, çalışan ve müşteri geçiş koridor genişlikleri, hizmet sırasında ve sonrasında hem müşteri hem çalışanın alacağı tedbirler sıkıntı yaratacak özellikte. Bunun sonucu %60-70 gelir kaybı söz konusudur. Verilerin mukayesesinden elde edilen rakamlarda ise Fast Food %45, Normal Restoranlar %65, Özel Restoranlar %95 iş kaybetmiş görünüyor. Ülkemizde benzer bir çalışma henüz göremedim ancak rakamların benzer olacağını düşünmek akla pek da uzak değil.
Virüs etkisi konaklama sektöründe düşen gelirlerin toparlanma yöntemi olabilir mi, hangi değişiklikler yapılırsa bazı kazanımlar elde edilebilir konusunda bir fikir jimnastiği yaparak aşağıya görüşlerinize sunuyorum.
A. Birinci aşama alt yapı iyileştirmesi planlanmalı ve uygulanmalıdır.
1. Ana binada yapısal değişiklikler yapılması zor ve fazla masraflı olacağı için ilave düzeltme işlemleri söz konusu olabilir. Bu işler öncelikle el ve ortam hijyenini sağlayacak çeşitli uygun teknik çözümler içermelidir. Örneğin uygun el yıkama için temassız batarya, deterjan haznesi ve kâğıt havlu ile birlikte turist çeşidine göre farklı dillerde 20 sn yıkama için görsel veya hareketli uyarılar hazırlanmalıdır.
2. Benzer şekilde maske otomatı konabilir ama kullanılmış olan malzemeyi tıbbi atık sınıfına uygun toplayacak atık kutuları ayarlanmalıdır. Diğer teknik alt yapı gereksinimleri daha önceki yazılarım verilmişti.
3. Tesislerin “Sıfır Enerji Bina” şekline dönüştürülmesi için projelerin uygulanması önemlidir. Görülen krizin 2022 sonuna kadar devam edeceği ancak o tarihten sonra bugün ortaya konulan kuralların uygulanması beklentisidir. Bu zaman iyi kullanılırsa değişim yapılarak bina kısmından gelen bazı zaafların giderilmesi mümkün olacaktır.
B. İkinci önemli aşama tesisin masraflarını düşürecek her türlü önlemi almak olmalıdır.
1. Bu konu içinde ham madde ve enerji önemli yer tutmaktadır.
2. Tesisler kendi ham maddelerini mümkün olduğu kadar kendi bünyelerinde üretebilirler. Bunun için farklı pek çok uygulanan çözüm mevcuttur. Böylece hem daha ucuz hem de istendiği kadar hasat yapılarak belli ekonomik değerler yakalanabilir.
3. Gıda konusunda köklü bir değişiklik yapılmalı ve salgın dönemi için menü değişikliğine gidilmelidir. Daha kısıtlı ve yerel ürünler ile menü hazırlanması olasıdır. Gıdaların depoda bozulmasını önleyici düzenekler ve cihazlar kullanılmalıdır.
4. %10 taktiği salgın dönemi için ilan edilip uygulanabilir. Bunun anlamı porsiyonların %10 küçültülmesi ve fiyatın %10 artırılması şeklinde bir ayarlama olabilir. Bu kalem biraz nefes aldırabilir.
5. Oda hizmetleri her tür otel için salgın dönemi nedeniyle farklılaştırılabilir. Örneğin temizlik günlük yapılsa da çarşaf değişikliği 2/3 gün gibi misafirin kalış süresine göre ayarlanabilir.
6. Her şey dâhil sistemine ara verilip oda kahvaltı veya tabldot veya a la carte servis hizmeti verilebilir. Böylece gıda atık miktarı ve temizlik konularında tasarruf sağlanabilir.
7. Oda ve ortak mahallerde konfor klimasını 1 veya 2 °C artırarak belli oranlarda (%10) tasarruf sağlanabilir.
8. Ortak mahal temizliklerinde ve çamaşırhanede kimyasal madde yerine Ozon cihazları ile maliyetler ucuzlatılabilir. Çamaşırhane uygulamalarında sıcak suya da gerek duyulmadığı için tasarruf artan ivmeye sahiptir. Ortak mahaller, yerler, yüzeyler için 4-6 saat etkin Ozon-su kullanımı ekonomi sağlar.
9. Tüm kullanım alanlarında, örneğin asansör, kendin al cihazlar, POS ve benzeri cihazlar için tamamen temassız uygulamalar hem sağlık güvenliği hem de cihaz aşınması dikkate alınarak büyük faydalar sağlayabilir. Bu konuda yenilik çalışmaları hızla devam etmektedir.
10. Burada sayılan maddeler misafire doğru mesajla anlatılabilir ve ikna edilebilir. Özellikle yaz tatillerinde misafirlerin daha çok tesis dışında vakit geçirmesi sağlanabilir.
C. Üçüncü aşama çalışanlar ve diğer sektör paydaşları ile ortak çalışma kuralları belirlenmesi.
1. Salgın döneminde işten çıkartma yerine belki yarım dönemli yarım ödemeli bir sistem geliştirilebilir. Tesislerin çalışma kapasiteleri önceki bölümde izah edilmişti ve neredeyse yarıya düşen misafire karşı personele sahip çıkmak için bu bir öneridir. Farklı bir model de ortaya atılabilir.
2. Vergilerin de yarıya indirilmesi, aynı oran kadar fiyatların düşürülmesi fayda sağlar gibi görünmektedir. Aynı tavizlerin sadece turizm için çalışan sektörlere de verilmesi hesabı yapılmalıdır.
Kısmen açıklanmaya çalışılan farklı bir dizi önlemler her işletmenin kendine özgü yöntemleri ile gelişip uygulanabilir ve sürdürülebilir modeller ortaya çıkartılabilir. Turizm camiasının biraz silkelenerek kendi sorunlarına çözümler üretmesine vesile olması dilekleriyle.
Turizm gündemine ilişkin haberlerin her gün mail adresinize gelmesi için abone olun.
www.turizmguncel.com internet sitesinde yayınlanan yazı, haber, video ve fotoğrafların her türlü hakkı Turizm Güncel A.Ş.’ye aittir. İzin alınmadan, kaynak gösterilerek dahi iktibas edilemez.
Copyright © 2018 - Tüm hakları saklıdır. Turizm Güncel
Tasarım & Yazılım Altyapısı DataNet Bilgi Teknolojileri
