Fiyat - değer ilişkisine devam
Son zamanlarda artarak karşılaştığım bazı maddeleri paylaşmak istiyorum. Turizm aslında iyi yönetilirse çok kazançlı olabilecek bir sektör ve ülkemiz buna alt yapı olabilecek en önemli unsur olan tabii kaynakları sınırsız, doğal ve tarihi medeniyet kalıntıları bakımından dünyada eşi benzeri olmayan bir ülke. Peki, biz neden bu nimetin farkında değiliz? Veya tersine belki de farkındayız ama fazla umursamıyoruz. Her iki koşul da fazla kabul edilebilir bir anlam taşımıyor aslında.
Turizm yatırımı yapmak ne anlamla geliyor diye sorgulansa buna farklı çeşitli pek çok yanıt alınabilir ancak bir marka yaratmak ve dünya çapında isim olmak gibi bir yanıt almak çok zor. Bunun kişisel, toplumsal ve yöresel nedenleri pek çok detayı üzerinde taşıyabilir. Öncelikle tesisin yapımında fazla güç harcayıp işletme sırasında tıkanma olduğu en fazla gözlemlenen bir olgu. Bir diğer önemli etken ise el yordamıyla iş yapmak alışkanlığının adeta üzerimize deri gibi yapışmış olduğu gerçeğidir.
Mutfak önemli bir planlama sürecini gerektiren çok teknik bir konudur. Bunu büyük projelerde ev mutfağından örnekleme yaparak basite indirgeme çabalarını hayretle karşılamamak olası değil. Çok basit ve temel olan tek fark, ev mutfağında pişirdiğiniz sizin damak tadınıza hitap eder ve bu işi yaparken harcamak zorunda olduğunuz malzeme, enerji, zaman pek de önemli değildir. Ancak endüstriyel bir mutfak bir dizi olmazsa olmazları beraberinde getirerek işletmeye kazanç sağlamak zorundadır. Dolayısıyla kurgu da tam buna göre yapılmalıdır. Bir mutfağı veya benzer şekilde çamaşırhaneyi planlamak için o kadar fazla değer ölçüsüne gereksinim olur ki kullanılacak verilerin birbirleri ile olan ilişkileri ayrı bir önem taşımaktadır.
HANGİ CİHAZ ALINMALI, NEDEN?
Yatırımlarda en fazla karşılaşılan sorun fiyat ve değer ölçütlerinin karşılaştırılamaz derecede girift hale getirilmesidir. Genel alışkanlık dip rakamın üzerinden pazarlık yapmaktır ancak bu yöntem son derece yanlış sonuçları da beraberinde getirmektedir. Belki de yatırımcının bazı doğru soruları sormasına gereksinim var. İşe teklif edilen cihazı sorgulamakla başlanabilir. Neden bu cihaz önerildi ve bunun alternatifleri neler? Tabi ki burada uzmanlık gerektiren bir farklı nokta ise teklif edilen cihazlar arasında mevcut benzerlik ve üstün farkları kimin ve nasıl ortaya çıkartacağıdır. Çünkü hazırlanacak bir değerlendirme listesi bu farkları tartışma yaratmayacak şekilde açıklıkla ortaya koyacak özellikte olmalıdır.
Aynı malzemeler kullanılarak imal edilmiş iki cihaz arasında fiyat bakımından fazla fark olmaması beklenir. Eğer fark kabul edilebilir değerler olan %5 veya %8 i geçerse cihazların ikisini de sorgulamak gerekir. Üretilen ve satışı yapılan cihaz adetleri fiyat ve indirim oranlarını doğrudan etkileyecek önemli göstergelerdir. Ancak bunun dışında teknolojileri, emniyet tertibatları, saç kalınlıkları, çalışma süreleri, ömürleri benzerlik gösteren cihazlar arasında büyük fiyat farkları cihazlardaki bazı eksiklikleri işaret etmelidir. Eğer bu alışkanlık ve bilince erişebilirsek sektörde belli çizgilere ulaşarak endüstrinin de buna paralel olarak gelişmesine katkı yapılacağından kuşku yoktur.
Çoğu konuda yeni kavramlar üzerine çalışmak yerine mevcut olanın iyileştirilmesi sisteme belli bir hız kazandıracak yapıya sahiptir. Bugün sadece yabancı ihalelerde kredi veren kuruluşun baskısı ile uygulanan FIDIC – Dünya Müşavir Mühendisler Birliği kuralları içinde en ucuz teklif şüphe ile bakılması gereken teklif durumundadır. Çünkü teknik şartnameler tarafından tanımlanan özelliklerin ve kullanılması gereken malzemelerin parasal anlamda çok farklı olmayacağı basit bir hesap ve mantık göstergesidir. Buradan hareketle, alınması gereken cihaz hakkında karar verirken dip rakam yerine onun teknik kabiliyetleri, yapısı, hizmet verme süresi yanında çok önemli bir diğer özellik olan işletme masrafları incelenmelidir. Ne yazık ki işletme projelendirme ve satın alma sırasında sürekli olarak ihmal edilen bir kalem olarak durmaktadır. Hâlbuki tesisin müşteri kabul etmesiyle birlikte işletme masrafları çoğu zaman moral bozucu etki yapmaktadır. Sonradan fark edilen ve bir şekilde kabul edilen bu durumun yeniden düzenlenmesi veya iyileştirilmesi olanağı ancak hatırı sayılır mertebelerde tekrar yatırım yapmakla olacaktır ki bu büyük masraf kapıları açmaktadır.
SEKTÖR NASIL DÜZELEBİLİR?
Turizme sadece gelen turistin ağırlanması ve ondan gelecek maddi kıymetin toplanması olarak bakmak bir dizi yanlışları beraberinde getirmektedir. Öncelikle tesislerin artık bu zamanda elde edilen bunca deneyim sonrasında daha uygun rakamlarla yapılması gerekir. İddialı ve şatafatlı tesisler yerine her türlü fonksiyonu çözülmüş, kullanıcı ve işletme kolaylığı olan, enerji harcaması kıt, atık seviyesi en düşük ve çevre dostu projeler üretmek zamanıdır. Tesisin ne kadar pahalı yapıldığı değil ancak odaların kaç para bedelle pazarlandığı ve dolayısıyla yatırım geri dönüşünün ne kadar kısa sürede olacağını hesaplar duruma gelmemiz gerekiyor. İşte bu noktada inşaatın şekli, tarzı, hem içte hem dışta kullanılan malzemeler önemli hale gelmektedir. Eğer kullanımı dayanıklı olan malzemelerle ve daha çok yerli ürünler kullanmakla sektörde önemli değişiklikler olabileceğini düşünüyorum. Eğer bu eşik aşılırsa sanayici de taklit ve butik tür malzemeler yerine daha endüstriyel imalatlara yönelecektir. Her zaman bu tür davranışlar domino etkisi yapacak özelliktedir.
Endüstri dayanıklı mal üretmeye başladığında kalite arayışı yabancı ürünlerle arasındaki farkı kapattırabilir. İşte bu nedenle fiyat ve değer karşılaştırmasını sıkça yapmak ve makul fiyatlarda kalmak sektör için çok önemli bir kıstas olacaktır. Böylece fason veya merdiven altı imalatçıları ya sistemlerini değiştirecekler veya piyasadan çekilecektir. Kaliteli ürün almaya başlayan tesisler için de geri dönüş çok zor olacaktır. Her aksamı belirli olan ve örneğin iki ayrı firma tarafından üretilmiş aynı ebat, kapasite ve kullanım özelliğine sahip olan iki ürün arasında büyük farklar oluşuyorsa kalite sorgulaması yapılması tavsiye edilmektedir.
Pazar henüz bu tip bir davranışa hazır olmadığı için fiyat ve değer sorgulaması yapıldığında üretici firmanın suçlanması, gurur vesilesi yapması, fiyatı daha fazla kırma gibi bazı etkisiz olaylar içine girmek istemesi ilginç bir göstergedir. Aslında tüm ürünler için kalite çizgisinin belirlenmesi ve buna uygun davranışlar oluşması yatırımlarda büyük faydalar sağlayacak noktalardır. Sektör paydaşlarının bunun tersine olan uygulamaları desteklemesi beklenmemelidir. Turizme destek veren her sektör ve çalışma kolu aynı kafa yapısına sahip olursa ancak o zaman toptan kalkınma ve ilerleme söz konusu olacaktır.
Bu Makale 25.09.2011 - 20:35:52 tarihinde eklendi.
