Aşıyla ilgili dikkat çekilmesi gereken birkaç nokta var; etkilerinin ne düzeyde olacağı, yeterli dozda üretilip üretilemeyeceği ve tüm dünya halkları için ulaşılır olup olmayacağı. Onay almış aşılardan bazıları piyasaya sürüldü ve zengin devletler önemli miktarda aşıyı şimdiden garantiledi. Az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerin yeterli miktarda aşıya ulaşıp ulaşamayacağı ise şimdilik karanlık.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından 16 Aralık 2020 tarihinde yapılan açıklamada, DSÖ'nün girişimi ile kurulan Koronavirüs Aşısı Küresel Erişim Girişimi (COVAX) için şu ana kadar 2 milyar doz aşının garanti edildiğini belirtti. COAX, aşıya erişim imkanı olmayan ülkelere nüfuslarının yüzde 10’u kadar aşı temin etmeyi amaçlayan DSÖ öncülüğünde kurulmuş bir oluşum. Bu sayıya, ülkelerin özel anlaşmalarla sağlayacakları aşılar dahil değil.
En az 10 milyar doz aşıya ihtiyaç var
İlaç şirketlerinin 2021 yılında ne kadar aşı üreteceği de ayrı bir muamma. Örneğin Covid-19 aşısı geliştiren şirketlerden Moderna Inc, 2021 yılında 500 milyon doz (250 milyon kişi) aşı üreteceğini açıkladı. Pfizer-BionTech’in ise 1,3 milyar doz ( 650 milyon kişi) aşı üreteceği belirtiliyor. Halbu ki, salgının önlenebilmesi için toplamda en az 5 milyar insanın aşılanması gerekiyor ve bu da 10 milyar doz aşı demek.
Küresel salgın krizinde bile serbest piyasanın kuralları işliyor
Hangi ülkenin hangi aşıdan ne kadar elde edebileceği, ilaç şirketlerinin üretim kapasitesine ve piyasaya sunacakları fiyatlara bağlı. Ülkeler ya kendi aşılarını geliştirecek ya da ilaç tekellerinin kapısında sıraya girecekler. Tüm dünya sağlık, ekonomik, sosyal (ve hatta) siyasal bir kriz yaşarken, piyasanın mantığı olduğu gibi işliyor ve patent kuralı değişmiyor. Aşıların üretildiği AB ülkeleri ve ABD’de bile tedarik sıkıntısı var ve bu nedenle aşılama çok yavaş ilerliyor. Şu ana kadar dünya genelinde 19 milyon aşılandı ve aşılamada ABD ile İngiltere başı çekiyor.
İlaç kartellerinin güçlü olduğu ülkeler ‘patent kaldırılsın’ önerisine karşı çıkıyor
Üretimin yetersiz olmasından dolayı, iki doz olarak uygulanacak aşının birinci dozu ile ikinci dozu arasındaki sürenin uzatılabileceği dahi konuşuluyor. Konuşulmayan şey ise, Covid-19 aşısı için fikri mülkiyet hakkını ortadan kaldırmak, aşıyı tüm dünya için erişilir kılmak.
Bununla ilgili ilginç bir örnek de var. Hindistan ve Güney Afrika Cumhuriyeti liderliğinde gelişmekte olan ülkelerden oluşan bir konsorsiyumun Dünya Ticaret Örgütüne yaptığı, ‘’Aşı uygulaması için fikri mülkiyet hakkı askıya alınsın’’ başvurusu reddedildi. Öneriye şiddetle karşı çıkan ülkeler ise İngiltere, ABD, Kanada, Norveç, Japonya ve Avrupa Birliği. Yani ilaç tekellerinin en güçlü olduğu, bu alanda en büyük geliri elde eden ülkeler.
5 ilaç şirketi 38 milyar dolar kazanacak
Uzmanlar Pfizer-BionTech, Moderna, AstraZeneca, Novavax ve Johnson & Johnson’ın 2021 yılında 38 milyar dolarlık Covid-19 aşısı satacağını öngörüyor. Aşının tek dozunun fiyatı ise 4 dolar ile 37 dolar arasında değişecek. Yani bir kişinin aşılanması 8-64 dolara mal olacak.
Türkiye ise Çinli Sinovac Biotech’in geliştirdiği CoronaVac aşısı için bir anlaşma imzaladı. Anlaşma çerçevesinde 3 milyon doz aşı aralık sonunda Türkiye’ye geldi. Türkiye’nin söz konusu aşı için yaptığı toplam anlaşma ise 50 milyon doz.
Aşı aynı zamanda ticari bir rekabet alanına dönüştüğü için, çok ciddi bilgi kirliliği de var. CoronaVac’ın üçüncü faz sonuçlarının açıklanmadığı, söz konusu şirketin daha önce aşı onayları için rüşvet verdiği, aşının sadece yüzde 78 koruma sağladığı gibi iddialar var. Bizler işin öznesi değil nesnesi durumunda olduğumuz için bilemiyoruz. Bu iddialar gerçek mi, yoksa ticaret savaşlarının bir parçası mı... Zira batılı medya tekellerinin bu konularda sicili oldukça kabarık.
2021 turizmi fotoğraf flu
Aşılamanın dünya genelinde eş zamanlı yapılamayacağı belli oldu. Bu durum, 2021 yılında seyahatlerin nasıl şekilleneceğini de belirsizleştiriyor. Örneğin aşılamada ciddi yol katetmiş ülkelerin (ki bunlar büyük oranda gelişmiş, yani Türkiye’nin turizm pazarı olan ülkeler) hiç aşılama yapılmayan ya da yetersiz aşılama yapılan ülkelere ne tür seyahat kuralları getireceği bilinmiyor. Bunu fark eden seyahat sektörü, aşıya yüzde 100 bel bağlamaktansa, ‘karantinayı kaldırın, testle seyahati mümkün kılın’ demeye devam ediyor.
Covid-19 salgınıyla ve geliştirilen aşılarla ilgili fotoğraf küresel çapta son derece karmaşık ve soru işaretleriyle dolu. Turizm sektörünün 2021 yılını nasıl geçireceği de kuşkusuz bu fotoğrafın netleşmesine bağlı.
Turizm gündemine ilişkin haberlerin her gün mail adresinize gelmesi için abone olun.
www.turizmguncel.com internet sitesinde yayınlanan yazı, haber, video ve fotoğrafların her türlü hakkı Turizm Güncel A.Ş.’ye aittir. İzin alınmadan, kaynak gösterilerek dahi iktibas edilemez.
Copyright © 2018 - Tüm hakları saklıdır. Turizm Güncel
Tasarım & Yazılım Altyapısı DataNet Bilgi Teknolojileri
